1. Giếng làng

Không còn ai gánh nước giếng làng
Tiếng gầu lịm vào bờ đá
Mặt trời lặn dưới đáy chiều váng đỏ
Giấc ngủ bầy rêu xám vỉa gạch già

Nụ cười đầy nón
Ai đổ ra lênh láng thềm hoang
Tôi đã uống no đời thôn dã
Mảnh trăng cong vục cạn giếng làng

Thiếu nữ chiều nay thôi hong tóc
Khuya đường ngõ vắng lặng thùng khua
Tôi biết bao nàng tiên áo gụ
Đã vục từ lòng giếng những giọt mơ…

Mặt giếng cũ như mắt quê để ngỏ
Tôi về soi, ứa vỡ mạch nguồn

2. Cổng làng

Tiễn nhau một chiều yếm thắm
Chàng trai xưa giờ đã chống gậy hèo
Những bà lão răng đen hạt nhót
Cái duyên thầm còn giắt ở hầu bao?

Nhón gót thời gian
Lớp gạch già lõm mặt
Cánh cổng lăn kẽo kẹt đời người

Thế giới vào làng luồn mái tam quan
Có bầy chim cắp mùa lên tổ
Có những nỗi đời lót trong rơm rạ
Có một nỗi lòng giắt một nỗi quê

Tôi khép lại những ngày xưa yếm thắm
Không sao khép nổi mắt ai chờ
Làng đã đóng đinh tôi vào cánh cửa
Mỗi ngày khép mở giữa câu thơ

3. Ngọn khói

Nơi hạt thóc vội vàng xa vỏ
Bếp trấu ủ suông khói thả lên trời
Ôi giấc mơ của mẹ tôi
Người giấu kỹ trong từng bồ thóc
Trong nút lá chuối khô nút chặt từng lọ giống
Sương muối giăng nghẽn lúa trổ đòng

Nhưng ngọn lửa từ mẹ tôi chưa bao giờ lụi tắt
Củ khoai lùi cứ nức nở thơm ra
Ngày lận lụi nép trong vỏ trấu
Mà khói lên mơ mộng mỗi căn nhà

Tôi nhớ khói ngày quê rạn ngực
Mắt còn cay mờ một lối chiều
Có sợi khói thắt tôi không nút buộc
Em về tóc giũ cuối vườn sương

Ngày mai có thể làng thôi khói
Cơm tháng mười thôi ủ bếp tro
Khi tỉnh giấc vẫn thấy làng lầm lũi trên mặt đất
Thì ngọn khói đã là mây biếc
Buộc tôi lên như buộc một cánh diều

4. Làng tôi

Những đứa trẻ sinh ra như rơm rạ
Lấm lem hơi thở mùa màng
Những vết chân trần sắp bước qua thế kỷ
Lối lẫn tôi về lằn những vết chân trâu
Bật lên giấc mơ bầy ngựa phi nước đại
Lẳng nghe kẽo kẹt tre già
Chúng rỉ rả về những phận người quanh năm lấm láp
Những gương mặt lão nông như mùa đông bạc cỏ cây
Tôi chạm vào cổ tích làng tôi

Cổ tích làng tôi tắm ở cầu ao
Em cứ thả trắng ngần trăng ướt
Tôi vục xuống lòng tay như hứng được
Một làn hương bồ kết bay hờ

Cổ tích làng tôi đựng trong chiếc mủng
Mẹ bưng tháng năm lệch ngõ
Bưng những hạt thóc lép đi qua cơn gió
Bưng những nỗi đời đi giũ ở bờ sông

Trên những gương mặt lão nông giờ vơi lắm rồi
Trên đồng nội thêm nhiều nấm cỏ
Cổ tích làng tôi vùi trong đất
Những ngày xưa im mãi không về

—TRẦN QUANG QUÝ, Mắt thẳm,
(Hanoi, Nhà xuất bản Lao Động / Labor Publishing House © 1993, pp. 43-49)
REPRINTED WITH THE PUBLISHER’S PERMISSION

1. The Village Well

There’s no one left to shoulder water from the village well.
The sound of the scooping basket has died out in the stone embankments,
The sun sinks to the ruddy bottom of the afternoon,
The sleeping of moss grays old bricks.

Smiles fill colonial hats,
Pour over the deserted terrace floor.
I have drunk till full of the native life —
The curving moon draws the water well drained.

A maiden stops to dry her hair this afternoon,
The late night streets and alleys
absent of the sounds of the carrying buckets.
I have known many fairies with brownish shirts
Scooping their droplets of dreams from the bottom of the well.

The old well’s surface is like eyes, deserted and native.
I come back and mirror myself in it; the source of my stream breaks and overflows.

2. The Village Gate

We sent each other off during an afternoon of bright silk blouses;
The boy from those times needs a walking stick now.
The women whose teeth blacken like oleaster seeds
And in their purses subtle charm can still be found.

Tiptoeing time
Layers of bricks hollow their faces
The gate patiently rolls, creaking like human life

The world threads into the village under the triple-roof of the gate
Flocks of birds carry the seasons up to their nests —
There, life’s affairs cushioned in hay
There, a soul longing for the pastures

I close the door to departed days of bright silk blouses
But cannot close those waiting eyes;
The village has nailed me to the gate
Each day opening and closing between lines of poetry.

3. Smoke-plume

Where rice seeds rush to abandon their husks
The rice-husk stove holds its warmth in vain, releasing smoke against the sky.
Oh my mother’s dreams —
She has hidden them carefully in each rice basket,
In the dried banana leaves that seal each seed-jar tight;
Spreading frost chokes the rice flowers.

Still, my mother’s flame has never sputtered.
A sweet potato buried in hot coals sends its aroma far afield;
The days hide patiently beside the husks of rice
So that smoke flutters tenderly above each home.

I miss my homeland’s smoke until my chest cracks
Eyes hurt still, dimming my way this afternoon —
There is a smoke string tying me without a knot.
You return, let your hair down at the end of the dewy garden.

Tomorrow perhaps the village will no longer smoke,
A stove of ash will no longer keep October’s rice warm.
I awake to find the village is still silent, solitary on the earth;
The smoke has turned to an emerald cloud,
Tethering me as if I were a kite.

4. My Village

The children were born like shoots of rice
Spattered with the harvest breath
Naked footsteps set to step over the century,
The way back stamped with buffalo prints,
Springing with dreams of horses racing at full speed,
Listening to the singing of old bamboo trees;
They sing ceaselessly about people fated
to be spattered all year long with mud,
The faces of old farmers like winter paled with tree bark —
I touch the tale of my village.

The tale of my village bathes beside the jetty at the village pond;
You let a white, wet moon float off;
I dip my palm as if to catch it —
A gust of soapberry fragrance floats by coolly.

The tale of my village is kept in a bamboo basket
My mother bears in her hands, tilting in the lane,
Bears in her hands empty seeds through gusting winds,
Bears in her hands all sentiment, letting it flow into the river banks.

The faces of old farmers grow fewer these days
The village field has added up the mounds of grass
The tale of my village is buried beneath the soil;
Ancient days remain silent, not to return.